Առաջադրանքներ

1. Հաշվեք.

ա. 325 + 723 =1048

բ. 354 – 221=133

գ. 75 * 324=24300

դ. 2842 : 49=58

ե. 31440 + 1050 : ( 150 – 2400 : ( 67 + 53 )* 4) =31455

2. Կրճատեք կոտորակները.

ա. 64/128 =2/4

բ. 182/208 =7/8

3. Խառը թիվը դարձրեք սովորական կոտորակ.

ա. 9 2/3 =29/3  բ. 5 3/8 =43/8

4.Գտեք կոտորակի ամբողջ մասը.

ա.98/13 =7 7/13  բ.89/16 = 5 9/16

5.Համեմատեք կոտորակները.( <, >, = )

ա. 3/4 > 4/7

բ. 1/12 < 5/6

գ. 5/16 < 10/12

6.Կատարեք գործողություն.

ա. 7/8 + 3/4 =13/8

բ 5/3 – 4/9 =11/9

գ. 3/5 + 2/27 =91/135

դ. 5*2/11 =10/11

ե. 3/7*4 =12/7

զ. 45/46 : 15/23 =3/2

է.3/11 : 9 =1/33

ը. 8 : 5/7 =8/35

թ. 3 1/8 : ( ( 4 5/12 – 3 13 /24 ) * 4/7 +( 3 1/18 – 2 7/12 ) * 1 10/17) =357/596

7. Խնդիր.

Խանութը ստացավ 200կգ խնձոր: Մինչև կեսօր 12կգ-ով ավելի խնձոր վաճառեց, քան մնաց խանութում: Որքան խնձոր էր վաճառել մինչև կեսօր:

 

1․ 200-12=188

2.188:2=94

3.94+12=106

Պատասխան 106

 

 

1.Կատարիր գործողությունները.

368 + 573=941

4689 + 654=5343

4000 – 562=3438

80985 – 674=80311

541 x 7=3787

602 x 3=1806

628 : 4=157

2814 : 7=402

2.Հաշվիր արտահայտության արժեքը.

452 x 20 + 1923 : 3 =9040+641=9681

72714-441 x 102 + 2556 : 3 =72714-44982+852=28584

3. Գրիր արտահայտության տեսքով և հաշվիր արժեքը`

ա / 9681 թվին ավելացրու 803 և գումարից հանիր 7265:

պատ․3219

բ/ 70200 և 10 թվերի քանորդը փոքրացրու 150-ով:

պատ․6870

4. Գտիր 36, 48, թվերի ամենափոքր ընդհանուր բազմապատիկը:

պատ․ 144

5. Գտիր 16, 18, թվերի ամենամեծ ընդհանուր բաժանարարը:

պատ․ 12

Երկրաշարժ

Երկրաշարժ, ստորգետնյա ցնցում, որ տեղի է ունենում երկրակեղևի որոշակի զանգվածում կուտակված էներգիայի կտրուկ լիցքաթափման արդյունքում։

Տարբեր ժամանակաշրջաններում երկրաշարժերի առաջացումը բացատրվել է տվյալ ժամանակներում ընդունված պատկերացումների համաձայն և հիմնականում կապվել է տարատեսակ կենդանիների շարժումների հետ։ Այսպես օրինակ, հին Չինաստանում երկրաշարժերի «մեղավորը» ցուլն էր, Ճապոնիայում՝ ձուկը, Հնդկաստանում՝ խլուրդը և այլն։ Ճապոնական առասպելի համաձայն, ճապոնական կղզիները տեղակայված են մեծ լոքո ձկան մեջքին, և ձկան շարժումներից Երկիրը ցնցվում է։ Հյուսիսային Ամերիկայի հնդկացիներն ասում էին, որ Երկիրն իր վրա կրում է հսկայական կրիան և ամեն անգամ ցնցվում է, երբ կրիան անցնում է մեկ ոտքից մյուսի վրա։ Երկրաշարժերը հաճախ դիտվել են որպես զայրացած Աստծո պատիժ՝ ի պատասխան մարդկանց մեղքերի։ Առաջին անգամ երկրաշարժերի բացատրությունը երկրի ընդերքում որոնելու վարկածն արտահայտել է հին հույն փիլիսոփա Արիստոտելը։ Նա համարում էր, որ Երկրի վրա առաջացող քամիները ճեղքերի և քարանձավների միջոցով մտնելով Երկրի ընդերք, այնտեղ առկա կրակի պատճառով ուժեղանում են և սկսում ճանապարհ որոնել դեպի Երկրի մակերևույթ, հենց դրա ժամանակ էլ տեղի են ունենում երկրաշարժերը։ Այս վարկածը թեև իր մեջ չի պարունակում ոչ մի լուրջ գիտական բացատրություն, սակայն երկար ժամանակ ընդունվել է որպես երկրաշարժերի առաջացման հիմնական վարկած։ Դրա շնորհիվ մինչև այժմ էլ մնացել է «սեյսմավտանգ եղանակ» հասկացությունը։

Երկրաշարժերը ըստ առաջացման բնույթի կարելի է դասակարգել երկու խմբերի.

Բնական երկրաշարժեր
Տեխնածին երկրաշարժեր
Բնական երկրաշարժերը կապված են տարբեր պրոցեսների հետ։ Հայտնի են տեկտոնական շարժումներով պայմանվորված երկրաշարժեր, հրաբուխների հետ կապված երկրաշարժեր, երկրակեղևում կորստային խոռոչների փլուզման հետևանքով առաջացող երկրաշարժեր և այլն։

Տեխնածին երկրաշարժեր ասելով՝ պետք է հասկանալ այնպիսի երկրաշարժ, որը կապված է մարդկային գործունեության հետ։ Օրինակ ռազմական կամ արդյունաբերական պայթյունների հետևանքով առաջացող ցնցումները կարող են «տրրիգեր» (շարժիչ ուժ) հանդիսանալ ուժեղ երկրաշարժի համար։ Կամ օրինակ մեծ ջրամբարի կառուցումը կարող է հանգեցնել տվյալ տարածքում սեյսմիկ ակտիվության բարձրացման։

Նշված բոլոր տիպի երկրաշարժերից Հայաստանի տարածքում առավել ուժեղ և առավել տարածված են տեկտոնական երկրաշարժերը։

Երկրաշարժերը ըստ կանխատեսելիության կարելի է բաժանել նույնպես երկու խմբի.

Կանխատեսելի երկրաշարժեր
Անկանխատեսելի երկրաշարժեր
Ընդհանրապես երկրաշարժերի կանխատեսում ասելով պետք է նկատի ունենալ նրա տեղի, ուժգնության և ժամանակի հավանականային բնութագրերը։ Կանխատեսելի համարվում են այն երկրաշարժերը, որոնք իրենց «ստեղծման» փուլում թույլ են տալիս գրանցել տարատեսակ նախանշաններ։ Երկրաշարժերի նախանշաններից են համարվում՝ ստորգետնյա ջրերի մակարդակի փոփոխությունները, երկրամագնիսական դաշտի փոփոխությունները, ռադոն գազի անոմալ փոփոխությունները և այլն։ Անկանխատեսելի են համարվում առանց որևէ նախանշանների գրանցվող երկրաշարժերը։

Առաջադրանքներ

Օրըստօրե, բարձիթողի, նյարդ, Սոչի, սոճի, ջղային, կախք, Պատրույգ, ամբարիշտ, ձվածեղ, կրթօջախ, գլուխկոնծի, գոմեշ, ելևէջ, աստանդական, Գեղարդ, գիշերուզօր, խլուրդ, զվարդ, զարդ, զարդատուփ, արթուզարդ, բազկաթոռ, ասասվածք, անեծք, մանրուք, դիցուք, ողբաձայն, խորշոմ, խորշակ, քվեատուփ, հախճապակի, խրտվիլակ, բամբասել:

Շամբուտ, խորտկարան, բքախեղդ, գողտրիկ, hուռթի, փամփուշտ, ճամպրուկ, հնէաբան, մարէաբան, երկկենցաղ, պիղծ, կեղտ, աղբ, կցկտուր, կծկել, ինքնամորց, Սեդրակ, Սեթո, Սարgիս, Սաքո, Ջեմմա, Ամալյա, Սամվել, Մանվել, Եղյազար, Գաբրիել, Դանիել, Սուքիաս:

Առաջադրանքներ

Ոխակալ Քինոտ Քինախնդիր

Խուճապ Իրարանցում Խառնաշփոտ

Անձնուրաց Բոլորանվեր Ինքնազոհ

Բանսարկու Զրպարտիչ Չարախոս

Ըմպանակ Սկահակ Բաժակ

Ամբարտավան Գոռոզամիտ Սնապարծ

Անամոթ Պնդերես Լպիրշ

Իրազեկ Տեղյակ Բանիմաց

Թիկնեղ Հաղթանդամ Մարմնեղ

Ոլորուն Գալարուն Ոլորապտույտ

Արշակ Բ

Արշակ Բ-ն (350-368) գահ բարձրացավ Շապուհ Բ-ի համաձայնությամբ: Ուստի նա, քանի դեռ չէր ամրապնդել իր իշխանությունը, աշխատում էր չգրգռել Սասանյան արքունիքին: Սակայն շուտով Արշակ Բ-ն կարողացավ իր դիրքերն ամրապնդել՝ արքունիք վերադարձնելով Մամիկոնյաններին և կարգավորելով հարաբերությունները մյուսների հետ: Հռոմեական կայսրությունն աշխատում էր Մեծ Հայքում վերականգնել իր խարխլված դիրքերը, սակայն ուժեղացած Արշակ Բ-ն ձգտում էր հավասարակշռված քաղաքականություն վարել իր երկու հզոր հարևանների նկատմամբ: Դա առաջ էր բերում Հռոմեական արքունիքի դժգոհությունը: Կամենալով եկեղեցին ծառայեցնել իր ներքին քաղաքականությանը՝ Արշակ Բ-ն կաթողիկոսական աթոռ բարձրացրեց Հուսիկի թոռ Ներսես Մեծին: Վերջինս մինչ այդ զինվորական էր և արքունիքում զբաղեցնում էր սենեկապետի պաշտոնը: Արշակի գահակալության առաջին շրջանում Ներսեսը թագավորի մերձավոր գործակիցն էր ու խորհրդատուն:Читать далее »

Համո Սահյան

Աշնանամուտի ջրերը բարակ
Նորից մասուր են բերում սարերից,
Սպիտակ ու պաղ փրփուրների մեջ
Ալ-կարմիր հուր են բերում սարերից:
Առաջին սերս քրքրվեց, մնաց
Մասրենիների փշերի վրա…
Եվ մասուրի հետ ջրերն` առաջին
Սիրո սարսուռ են բերում սարերից

Առաջադրանքներ

Այն մասնիկները որոնք ավելանում են բառի կամ արմատի վեջում նրանք կչվում են վերջածանցներով: Հայերենի վերջածանցներով կազմվում են գոյականեր, ածականեր և մակբայներ, ըստ այդմ վերջածանցները լինում են գոյականակերտ, ածականակերտ և մակբայակերտ:

Գոյականակերտ վերջածանցներ

անք – երազանք, քնքշանք, տանջանք, աշխատանք

ություն – ուախություն, գրականություն, գիտություն, հիվանդություն

վածք – կեծքվածք, պահվածք, ճեխքվածք, հյուսվածք

ք – գիրք, վազք, միտք, մուտք

ակ – սահնակ, նավակ, գնդակ

ուկ – մարդուկ, արջուկ, գայլուկ, գառնուկ

իկ – մանկիկ, հայրիկ, մայրիկ, շնիկ

յուն – հնչյուն, անկյուն, շառաչյուն, դողդողջյուն

ույթ – եվրևույթ, երեկույթ, ցերեկույթ, մրցույթ

ուստ – կորուստ, փախուստ, պահուստ, հագուստ

անոց – անձրևավնոց, հիվանդանոց, գժանոց, խենթանոց

ուտ – երեգնուտ, թփուտ,

ենի – բալենի, խնձորենի, ծիրանենի

որդ – վազորդ, վորսորդ, վարորդ

ուրդ – ժողովուրդ, արցակուրդ, աճուրդ

եղեն – ընդեղեն, քաղցրեղեն, ոսկեղեն, կանաչեղեն

իք – ըմպելիք, բարիք, չարիք

արան – դասարան լսարան, նստարան

Ածականակերտ վերջածացներ

ային – տնայն, աշնանային, ամառային

ական – տնական, զաինվորական, պալատական

ուն – հնչուն, դողդողջուն, կարկաչուն

եղեն – հրեղեն, լուսեղեն

եղ – համեղ, հյութեղ, ուժեկ, զորեղ

կան – լացկան, լցկան, խոսկան, չխոսկան

կոտ – ալարկոտ, ամաչկոտ, վախկոտ

ոտ – մազոտ, կեխտոտ

ելի – պատվելի, սիրելի, հարգելի

ալի – ցանկալի, տենչալի, բաղձալի

ուն – շարժուն, փոտորկուն

իկ – փոքրիկ, գեղեցիկ, սիրունիկ

ե – արծաթե, ոսկե, փայտե, քարե

յա – ոսկյա, պողպատյա, երկաթյա,

յան – արմտյան, արևելյան

յալ – հիշյալ, կորուսյալ

Առաջադրանքներ

Պաշտել – Երկրպագել – Մեծարել

Թևավորել – Գտեպնդել – Ոգեշնչել

Պղծել – Ապականել – Արատովորել

Ծփալ – Ալեկոծել – Ծածամվել

Կարկցել – Ցավկցել – Վշտակցել

Ձեռնբաց – Շռայլ – Առատաձեռն

Գթասիրտ – Սրտացավ – Կարեկից

Առատաբոխ – Առատահոս – Հորդաբուխ

Մոգական – Դյութական – Կախարդական

Դղյակ – Ապարանք – Պալատ

Խոհեմ – Լուրջ – Ծանրախոհ

Եղեռն – Նախճիր – Կոտորած

Գորովանք – Փաղաքշանք – Խանդաղատանք

Լուտանք – Նախատինք – Անարգանք

Ցնորք – Պատրանք – Խաբկանք

Շողալ – Պայլել – Ցոլալ

Սթափվել – Զգաստանալ – Լրջանալ

Խեղաթյուրել – Աղավարել – Աղճատել

Հեծկլտալ – Արտասվել – Փխձկալ

Պաղատել – Թախանձել – Աղերսել

Բաց Հրակադրանք Բացակա

Համ Աշխարհազոր Համակարգ

Տար Գեռագիր Տարագիր

Անդր Գերակայություն Անդրաշխարհ

Տրամ Հասարակարգ Տրամադիր

Բնական և տեխնածին աղետներ

Հայաստանում հանդիպող բնական աղետներից մեծ վտանգ է ներկայացնում երկրաշարժը: Սողանքները, ձնահոսքերը, փոթորիկները, ջրհեղեղները նույնպես վտանգ են ներկայացնում:

Հայաստանն իր ամբողջ տարածքով գտնվում է երկրաշարժավտանգ գոտում: Հնարավոր է կանխագուշակել երկրաշարժը և նույնիսկ նրա մեծությունը, բայց ոչ՝ ճշգրիտ ժամանակը: 1988 թ. Սպիտակի ավերիչ երկրաշարժի հետևանքով զոհվեցին ավելի քան 25 հազար մարդ, հազարավոր մարդիկ հաշմանդամ դարձան, տասնյակ հազարավոր ընտանիքներ մնացին անօթևան: Պատմական տվյալները Հայաստանում տեղի ունեցած ավերիչ երկրաշարժերի բազմաթիվ վկայություններ են պարունակում: Մարդկային զոհերը և ավերածություններն ավելի քիչ կլինեն, եթե մարդիկ հետևեն երկրաշարժից պաշտպանվելու կանոններին:

Երկրաշարժին նախապատրաստվելիս անհրաժեշտ է՝Читать далее »

Առաջադրանքներ

Կարճատես, անսանձ, քինախնդիր, ժրաջան, չափավոր, ժուժկալ, Փութեռանգ, ոխակալ, կասկածամիտկ, կծծի, սնափար, ժլատ, թերահավատ, ապերասան:

Անսանձ – Ապերասանձ

Քինախնդիր – Ոխակալ

Ժուժկալ – Չափավոր

Կասկածամիտ – թերահավատ

Կծծի – ժլատ

Ժրաջան – Փութեռանդ

Շրտներկ, պապակ, թակարդ, նպաստ, կայծակ, կրունկ, մայրաքաղաք, դազգահ, հաստոց, ոստան, գարշապար, փայլակ, որոգայթ, ծարավ:

Պապակ – Ծառավ

Թակարդ – Որոգայթ

Կայծակ – Պայլակ

Մայրաքաղաք – Ոստան

Դազգահ – Հաստոց

Գարշապար – Կրունկ

Բացատ, պատար, մեղվաբույն, խայտ, փեթակ, բրթուչ, պարան, կողով, ծամ, կաշի, թոկ, մորթի, վարս, քթոս:

Պատար – Բրթուչ

Մեղվաբույն – Փեթակ

Պարան – Թոկ

Կողով – Քթոց

Ծամ – Վարս

Կաշի – Մորթի